حق حرمت یا تمامیت اثر چیست؟

چرا طراحان نمی‌توانند به‌طور تمام و کمال از این حق بهرمند شوند؟

حق حرمت یا تمامیت اثر به‌عنوان یکی از مصادیق حقوق معنوی محدود به‌زمان و مکان نیست و غیرقابل انتقال است. به‌موجب این حق تمامیت آثار فکری باید محترم شمرده‌شود و هیچ‌شخصی نمی‌تواند بدون رضایت آفریننده اثر آن را تغییر دهد.این حق دیگران را از تحریف، ناقص‌سازی و تغییر اثر مورد حمایت منع می‌کند.   ماده 19 قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان  نیز بر حق یادشده تاکید دارد و هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون را ممنوع می‌داند.

بااین‌حال، طرح‌های مد آثاری هستند که ازجمله با الهام و اقتباس از طرح‌های مد پیشین و ایجاد تغییراتی در آنها خلق می‌شوند. این فرایند با اصالت طرح  منافاتی ندارد و تغییر طرح‌ یا طرح‌های پیشین با به‌کارگیری ایده‌های نوآورانه و آفرینش اثر فکری و هنری نوین که دربردارنده عناصر اصیل حاصل از ذوق، ابتکار و خلاقیت طراح است خدشه‌ای به اصالت در مفهوم حقوق مالکیت ادبی و هنری وارد نمی‌‌کند.

حال چنانچه این چنین حق حرمت را که محدود به زمان و مکان و قابل انتقال نیست را برای آفریده‌های فکری طراحان مد قائل شویم، باب هرگونه نوآوری در طرح‌های مد را مسدود خواهد کرد و به‌همین دلیل با ماهیت نوآوری در صنعت مد و لباس سازگار نیست.

البته، این امر استثناء هم دارد که مربوط به واگذاری حقوق مادی طرح مد است. دراین‌صورت بهره‌بردار و دارنده حقوق مادی طرح باید پایبند به حق حرمت همان طرح باشد که حدود و شرایط آن باید در قرارداد فی‌مابین به درستی و شفاف پیش‌بینی شود.

Leila Aalikhani

منبع

صفایی، سید حسین، محسن، صادقی، حسن، محسنی(1385). مطالعه تطبیقی حقوق معنوی پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری و دارندگان حقوق مرتبط، فصلنامه مدرّس علوم انسانی، شماره 3.​