آیا طراحان مد و لباس در خلق طرح‌های‌شان باید ‌ شرایطی را رعایت کنند تا قانون از حقوق مادی و معنوی آنها حمایت کند؟

ویژگی‌‌های اثر مورد حمایت کدامند؟

در نظام حقوقی ایران، به‌طورکلی حقوق مالکیت فکری از آثار و طرح‌های نوآورانه و برآمده از تراوشات فکری حمایت می‌کند. این حمایت گاهی در بستر حقوق مالکیت ادبی و هنری(کپی‌رایت) و گاهی در بستر حقوق مالکیت صنعتی و شاخه‌های آن یعنی حق اختراع، علامت تجاری، طرح‌های صنعتی و …، انجام می‌پذیرد.

اما آثار نوآورانه کدامند؟

برای واژه‌ی «نوآورانه» در هرکدام از رژیم‌های حقوقی یادشده واژه و تعبیری خاص تعیین شده است. حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپی‌رایت) آن را با واژه ابتکاری بودن مورد تاکید قرارداده است. بنابر ماده 1 قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان، به مؤلف و مصنف و هنرمند «پدیدآورنده» و به‌آن‌چه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌اید بدون در نظر گرفتن طریقه و یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به‌کار رفته «اثر» اطلاق می‌شود.

بنابراین، ابتکاری بودن یا اصالت طرح‌های مد شرط ماهوی بنیادین برای نوآورانه بودن این آثار و برخورداری از حمایت قانونی است .

به‌علاوه، قانون‌گذار در ماده 22 از همین قانون آورده «حقوق مادی پدیدآورنده موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران  چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده‌باشد و قبلا در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد.

به‌این ترتیب،  دیگر شرط شکلی حمایت قانونی از حقوق مادی دارندگان و آفرینندگان طرح‌های مد و لباس در دسترس قراردادن آنها برای نخستین بار در ایران است.

Leila Aalikhani

​(?Originality or Novelty) طرح‌های مد، اصالت یا تازگی؟