آیا قانون از ایده حمایت می‌کند؟

راه‌کارهای حقوقی حمایت از ایده کدامند؟

ویژگی‌های ایده قابل حمایت چیست؟

خلق اثر از سه مرحله ایده‌پردازی، بیان ایده و به‌جلوه درآمدن و تجسم یافتن در قالب اثر فکری می‌گذرد. گاهی برای رسیدن به ایده‌ای تازه و اصیل صرف زمان، سرمایه و کار مداوم لازم است، که اگر ابعاد آن به‌روشنی قابل درک و مهیای بهره‌برداری باشد می‌تواند با رعایت شرایطی از حمایت قانون برخوردار شود. 

بنابراین، اگر ایده دارای ویژگی‌های مذکور باشد می‌توان از آن با سازوکارهای  حقوقی از جمله قرارداد حمایت کرد.اگرچه این راه‌کار جامع نیست، اما درصورت جمع شرایط و تنظیم کارشناسانه قرارداد بسیار راه‌گشاست. در قراردادهای حمایت از ایده و دیگر قراردادهای از این دست مانند قراردادهای واگذاری حق بهره‌برداری از حقوق مادی آثار نوآورانه مانند طرح‌های مد یکی از مهمترین ارکانی بایسته‌ی توجه محرمانگی است. در غیراینصورت نمی‌توان انتظار برخورداری از سازوکارهای قانونی حمایتی را داشت و حتی نمی‌توان در صورت نقض حقوق مربوطه به اراده صاحب حق مبنی بر عدم انتشار آن استناد کرد.

یکی دیگر از راه‌کارهای حمایتی در دفاع از حقوق مترتب بر ایده در برابر رفتارهای نقض حق را رقابت متقلبانه بر ضد منافع دارنده حق حتی از طریق ترکیب ایده طرف مقابل با ایده موجود شخص ناقض دانسته‌اند که برخی بر این باورند که در این‌خصوص حتی محقق شدن ضرر هم شرط نیست.

اگر تجاوز به ایده و استفاده از ایده‌ی دیگری بدون رضایت وی دارای شرایط مسئولیت مدنی باشد می‌توان از آن‌ها از راه قواعد عام مسئولیت مدنی (قراردادی یا غیرقرارداد) حمایت کرد. البته، حمایت از ایده منوط به محرمانگی خود ایده است. یعنی تا پیش از این توسط ایده‌پرداز یا رضایت او در دسترس عموم قرار نگرفته و منتشر نشده باشد.

Dr. Leila Aalikhani

منابع

محسنی، سعید، سیدمحمد مهدی، قبولی در افشان(1395). بررسی حمایت حقوقی از ایده (مطالعه تطبیقی در نظام‌های حقوقی ایران و فرانسه)، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، شماره 1. 

میرشمسی، محمدهادی، حسام جلائیان دهقانی(1392). ایده و حمایت از آن در حقوق مالکیت فکری، حقوق اسلامی، شماره 40.

​