آثار سفارشی کدامند؟

حقوق قانونی طراحان مد و لباس بر آثار سفارشی چیست؟

آیا پیاده‌سازی ایده‌ی نوشته‌ی شخصی دیگر  اثر سفارشی به‌شمار می‌آید؟

کدهای پوشش (Dress Code) جایگاه‌های اجتماعی و حرفه‌ای، مشاغل و موقعیت‌های گوناگون با یکدیگر متفاوت است. از اینرو، سفارش طرح‌های مد و لباس (آثار سفارشی) هماهنگ با کدهای پوشش چه به‌طور سازمانی و چه شخصی یکی از رویه‌های جاری در صنعت مد و لباس و نیازمند توجه به ابعاد حقوقی و نکات کلیدی و کاربردی است. 

قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان به برخی ابعاد آثار سفارشی پرداخته و در ماده 13 حقوق مادی آثاری را که در نتیجه سفارش پدید می‌آید را برای مدت 30 سال متعلق به سفارش‌دهنده دانسته‌است. مگرآنکه برای مدت کمتر یا ترتیب محدود‌تری توافق شده باشد و در ماده 15 از همین قانون  مالکیت حقوق مادی را پس از پایان مدت متعلق به صاحب اثر می‌داند.

نکته‌‌ی مهم اینکه، تعیین مدت واگذاری حقوق مادی طرح در تمامی صور انتقال و  تعیین شرایط واگذاری از اهمیت بسیار بنیادینی برخوردار است که انعقاد یک قرارداد کارشناسانه می‌تواند از اختلافات فی‌مابین بر سر میزان حقوق واگذار شده، مدت و سایر امور اختلافی و پیگیری قضایی جلوگیری نماید.

یکی دیگر از مواردی که قانون‌گذار در ماده 18 از قانون یادشده به‌آن توجه داشته حق «انتساب» اثر به آفریننده اثر است که انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که اجازه استفاده و … از اثر را دارند مکلف کرده که نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر درج نمایند مگر اینکه پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده‌باشد.

در صنعت مد و لباس طراحانی هستند که نام، نشان و یا امضای خود را بر طرح‌های شان حک می‌کنند و طرح‌های‌شان در قامت محصول نهایی با این عناصر وارد بازار می‌شود. این حق طراح در منتسب کردن طرح مد  به‌‌خود است. البته، برندها و تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند علامت تجاری خود را روی طرح‌ها داشته‌باشند که این امر را تنها می‌توان از طریق انعقاد قرارداد کارشناسانه با در نظرگرفتن ابعاد حقوقی امر مدیریت کرد و به نتیجه مطلوب دست‌یافت.

Dr. Leila Aalikhani​